Termometre Nedir?
Bir referans sistemine göre sıcaklık ölçebilen cihazlara termometre ya da sıcaklık ölçer denir. Termometre kelimesinin kökeni, Yunanca’dan gelir. Termometre kelime anlamı olarak Yunanca da thermos yani sıcaklık kelimesi ve ölçü anlamına gelen metron kelimesinin birleşiminden oluşmuştur. Günümüzde kullanılan ısı ölçme yöntemleri sıvıların hacim olarak değişimine dayanır. Bu yöntemi en çok kullanan termometreler cıvalı termometrelerdir.
Termometrelerde sıcaklığı ölçmek için kullanılan değişkenlere, termometrik özellik denilir. Uzunluk, basınç, hacim, elektrik direnci, renk değişimi, potansiyel farklar ve de yüzeylerin ışınım yansıma şiddetleri; termometrik olarak tanımlanan özelliklerdir. Bu özelliklerin kullanılmasıyla, çeşitli tipte sıcaklık ölçer araçlar geliştirilmiştir. Bu aletlerde normal atmosfer basıncı altında, suyun donma noktası ile kaynama noktaları referans alınır.
Termometrelerin Genel Yapısı
En çok kullanılan civalı termometreler genel olarak üst ucu kapalı alt ucunda cıva akışkan metali bulunan bir tüpten oluşur. Bu tüp, cçok küçük bir çapa sahip bir tüptür. Sıcaklığın artmasıyla birlikte, içerisindeki cıva hacim olarak genişler. Dar alanda hareket etmeye başlar. Böylece, cıva yukarı yükselir. Bu artış ile beraber sıcaklık ölçmek isteyen kişi sıcaklığın arttığı yeni değeri görebilir.
Asıl önemli olan termometre kalibrelerinin hassas ve iyi yapılmasıdır. Kalibrasyon su ile yapılmaktadır. Normal atmosfer basıncı, 760 mm cıva basıncına den gelir. Normal atmosfer basıncında, termometreler suyun donma ve kaynama noktalarına göre kalibrasyon yapılır.
Termometrenin İcadı
Tarih kitaplarına göre ilk ısı ölçder Galileo tarafından 1597’de kullanılmıştır. İsmi termometre aracı ile anılan ilk kişi, Galileo'dur. Takip eden yıllarda atmosferdeki ısı değişimlerini ölçmek için kullanılan bu alet thermoscope olarak anılmıştır. 1650 yılına gelindiğinde ise; ısı ölçümü için alkol kullanılmaya başlanmıştır. İngiliz Robert Hook, 0°C işaretli ilk termometreyi icat etmiştir.
1665 yılında ise Daniel Gabriel Fahrenheit ise suyun donma noktasını 32°C ve kaynama noktasını 212°C olarak kabul etmiştir. 1970’lere kadar İngilizce konuşan tüm ülke ve toplumlarda kullanılan Fahrenheit ölçeği cıvalı sıcaklık ölçer için kriter olmuştur.
Günümüzde Kullandığımız Termometre ve Saunalardaki Kullanımı
1730 yılında ise Celcius, santigrat olarak adlandırdığı ve metrik sistem kullanan ülkelerle beraber yaygınlaşan ülkemizde de kullandığımız ısı ölçeğini geliştirmiştir. İcat eden kişinin adına ithafen, bizim de günümüzde kullandığımız bu termometre ölçeğine ise Celcius termometresi adı verilir.
Celcius termometresi normal atmosfer basıncı altında suyun donma noktasını, 0°, kaynama noktasını ise, 100° C olarak kabul eder. Kullandığımız bu termometre tip, yani Celcius termometresi 1742’de geliştirilen modele dayanır.
Saunalarda beraber termometreler ile beraber kullanılan cihaza ise higrometre denir. Higrometre ortamın nemini ölçen cihazdır. Nem ölçer de denilmektedir. Termometre, özellikle sauna duvarına asılarak ortamda bulunan ısı miktarı ve sıcaklık derecesini tespit etmek için kullanılmaktadır. Günümüzde, termometreler; genellikle higrometre ile beraber sauna alanlarında yaygın olarak kullanılmaktadır.